Skip to main content
De geschiedenis levend houden

Kennis delen, zodat het groeit

Zoeken in de Databank

Zoeken in de uitgebreide Databank Koopvaardij

De Databank Koopvaardij is gratis toegankelijk voor iedereen die informatie zoekt over koopvaardijschepen en -bemanningen die tijdens de Tweede Wereldoorlog hebben gevaren.

Gebeurtenissen die in deze week plaatsvonden
tijdens de Tweede Wereldoorlog

Klik op de blauwe aanwijzer(s) in de wereldkaart en lees welke gebeurtenis (torpedering, aanval, operatie), met welk schip op welke datum plaatsvond tijdens de oorlogsjaren 1939-1945.

Groeiende behoefte aan informatie over het koopvaardij­verleden

We krijgen steeds vaker vragen van (klein)kinderen over de geschiedenis van hun (groot)vader. Waar heeft hij gevaren? Wat heeft hij in de oorlog meegemaakt? Hoe is hij om het leven gekomen of juist aan de dood ontsnapt?

Bemanningen van de Nederlandse koopvaardij­schepen in de Tweede Wereldoorlog waagden jarenlang hun leven, onder soms erbarmelijke en gruwelijke omstandigheden. Eenmaal weer thuis was er nauwelijks aandacht voor hun grote en onmisbare aandeel in onze bevrijding.

Dus zwegen de meeste koopvaardij­veteranen over wat ze allemaal hadden meegemaakt. Over hun doodsangsten en traumatische ervaringen. Zelfs hun naasten weten hierdoor vaak niet wat ze allemaal doorstaan hebben.

En nu is het vaak te laat om ze hier nog naar te vragen.

Databank geeft koopvaardij­veteranen
een plaats in de geschiedenis

De Databank Koopvaardijpersoneel is een digitale vraagbaak voor en over onze Nederlandse koopvaardijveteranen. Een eerbetoon ook, dat hen een verdiende plaats in onze geschiedenis geeft. 

De Databank is gratis toegankelijk voor iedereen die informatie zoekt over koopvaardijschepen en -bemanningen die tijdens de Tweede Wereldoorlog hebben gevaren.

Rijke bron van informatie

In de Databank staan onze koopvaardijhelden bij naam en met hun scheepsverleden opgetekend. 

De Databank Koopvaardij bevat

  • ruim 20.000 Nederlandse en buitenlandse opvarenden met hun scheepsverleden
  • bijna 1.200 koopvaardijschepen die tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn ingezet
  • ruim 1.000 gebeurtenissen - denk aan aanvallen, invasies en operaties
  • meer dan 950 uitgereikte Dapperheids­onderscheidingen, waaronder 6 Ridders Militaire Willemsorde, 67 dragers van de Bronzen Leeuw en 193 Bronzen Kruizen Kruizen en 6 maal een Koninklijke Vermelding bij dagorder voor bijzondere daden van een koopvaardijschip

We vinden het een eervolle taak om deze informatie beschikbaar te stellen.

Zo lossen we een ereschuld af aan de mannen en vrouwen die ons land in de Tweede Wereldoorlog loyaal en op alle wereldzeeën hebben gediend. En dragen we bij aan de erkenning voor hun grootse inzet, soms met het hoogste offer.

Databank Koopvaardij is winnaar van de Maritime Achievement Award 2023

Volgens de jury brengt de Databank Koopvaardij de belangrijke rol van zeevarenden op de koopvaardij niet alleen dichter bij de nabestaanden, maar maakt deze de geschiedenis ook zichtbaar en tastbaar.

We zijn meer dan blij met deze award en de extra aandacht die dit brengt voor de zeelieden die in WOII hebben gediend.

Lees verder →

Overzicht van
koopvaardij­opvarenden

De Databank bevat een overzicht van alle opvarenden van de koopvaardijschepen die tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn ingezet, zowel Nederlandse als buitenlandse. De informatie is afkomstig van stamkaarten. 

Van een opvarende is zichtbaar:

  • naam en geboortegegevens
  • op welke schepen is gediend
  • welke positie/rangen zijn bekleed
  • of hij/zij daarbij krijgsgevangenen is gemaakt
  • of hij/zij als verzetslid of Engelandvaarder actief was
  • eventuele toegekende dapperheidsonderscheidingen
  • en als het hoogste offer is gebracht, waar en wanneer dat is gebeurd, inclusief de laatste rustplaats. 

Voor meer specifieke informatie verwijzen we door naar de bronnen voor eigen onderzoek.

Overzicht van
koopvaardijschepen

Bij schepen staan significante momenten vermeld, zoals ontsnappingen uit Nederland of uit Indië, deelname aan operaties en invasies, in welke konvooien is gevaren en welke aanvallen of incidenten zijn meegemaakt. 

Via bemanningslijsten is achterhaald wie in welke periode aan boord was. Zo is een beeld te schetsen van de geschiedenis van een schip tijdens de oorlog.

Blijf op de hoogte

Meld je aan voor onze digitale nieuwsbrief en blijf op de hoogte van onze activiteiten, herdenkingen en relevante informatie over de Nederlandse koopvaardij tijdens WO2.

We gaan met zorg met jouw gegevens om. Lees het in de Privacyverklaring.

Ontstaan van de Databank

In 2006 startte ons bestuurslid Jos Rozenburg een grootschalig onderzoek naar de opvarenden, slachtoffers, schepen, belangrijke gebeurtenissen en uitgereikte dapperheids­onder­scheidingen van de Nederlandse Koopvaardij tijdens de Tweede Wereldoorlog. Jos: "het omgekomen koopvaardijpersoneel betaalde de hoogste prijs voor onze vrijheid: hun leven. Het minste wat wij kunnen doen is hun namen onthouden en hun verhaal aan hun nabestaanden teruggeven."

Sinds 2006 deed (en doet hij nog altijd) uiterst minutieus onderzoek in tal van archieven, publicaties en collecties, zoals in:

  • Nationaal Archief
  • Oorlogsgraven­stichting
  • Nederlands Instituut voor Militaire Historie
  • Stadsarchieven van Rotterdam en Amsterdam
  • Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie
  • Stichting Maritiem Historische Databank
  • monumenten
  • boeken
  • websites

Jos ontcijferde vele duizenden documenten en handgeschreven kaarten en legde verbanden en dwarsverbanden tussen bijna 1.200 koopvaardij­schepen en ruim 20.000 bemannings­leden.

Monnikenwerk.
En zijn levenswerk.

De Databank is op 4 mei 2023 live gegaan, maar het werk eraan is nog niet klaar. Jos hoopt dat hij er informatie aan kan blijven toevoegen. "Ik ben ervan overtuigd dat er hier en daar op zolderkamertjes nog monsterboekjes van opa liggen te verstoffen die ons weer verder helpen. Ik hoop dat mensen die informatie aan ons willen toevertrouwen."

Vrijwel compleet overzicht

Alle informatie is samengebracht in de vrijwel complete en doorzoekbare Databank van de Nederlandse koopvaardijschepen en hun opvarenden tijdens de Tweede Wereldoorlog. 

Een gratis digitale vraagbaak én monument voor onze Nederlandse koopvaardijveteranen.

Achtergrond

Stroomversnelling door digitalisering

In de beginjaren van het onderzoek was maar weinig informatie digitaal beschikbaar. Naarmate de digitalisering van archieven toenam, namen ook de omvang en snelheid van het onderzoek sterk toe. 

Vooral de online toegankelijkheid van de Londense Collectie Koopvaardij (LOCK) - het registratiesysteem van koopvaardijstamkaarten dat in Londen werd opgezet na de capitulatie van Nederland in 1940 - was een grote sprong voorwaarts. Deze collectie bevat vele duizenden kaarten met belangrijke informatie over opvarenden en scheepsbewegingen in de Tweede Wereldoorlog.

LOCK-collectie bij Oorlogsbronnen.nl

Begin 2022 kwam deze collectie online via www.oorlogsbronnen.nl, waar nu ruim 17.000 kaarten zijn in te zien.

Zoektip

  • Ga op www.oorlogsbronnen.nl naar de tab ‘mensen’
  • Tik in de onderliggende zoekbalk de zoekterm ‘koopvaardij’ in.
    Dat geeft een overzicht van alle stamkaarten van opvarenden.
  • Meer gericht zoeken kan met de zoekterm ‘koopvaardij’ plus een ‘familienaam’.

Andere delen van het NIMH-archief zijn online te bekijken via www.archieven.nl.

Stadsarchief Amsterdam

Op de website van het Stadsarchief Amsterdam staan de WO2-stamkaarten van de KNSM, één van de grootste rederijen tijdens de oorlog.

Zoektip

  • Ga op Stadsarchief Amsterdam naar de tab ‘inventarissen’.
  • Tik daar het trefwoord ‘KNSM’ in.
  • Klik op Inventaris van het Archief van de Koninklijke Nederlandsche Stoomboot Maatschappij (K.N.S.M.) en scroll naar beneden.
  • Ga vervolgens via
    ‘1 Koninklijke Nederlandse Stoomboot Maatschappij’,
    ‘1.2 Stukken betreffende bijzondere onderwerpen’,
    ‘1.1.2 Bedrijfsmiddelen’,
    ‘1.2.2.7 Personeel’ en
    ‘1.2.2.7.2 Bemanningen’ naar
    ‘983-995 Personeelskaarten van de opvarenden in de Tweede Wereldoorlog’. 

Al deze kaarten zijn stuk voor stuk onderzocht, waarbij de relevante informatie is opgenomen in onze databank. 

Juistheid van de databank
Deze databank is het resultaat van grondig onderzoek in diverse archieven en beschrijvingen. Hoewel ons doel is om correcte informatie te verstrekken, kunnen we wat dat betreft geen garantie geven. Zie ook de disclaimer.

Ziet u een onjuistheid?
Meent u een fout te bespeuren in de databank, neemt u dan alstublieft contact op met onze archivaris. 

Aansprakelijkheid
Is er volgens u een probleem, neem dan eerst informeel contact op met Stichting Koopvaardijpersoneel 1940-1945 om het probleem kenbaar te maken en te zoeken naar een oplossing.

Wilt u een formele klacht indienen, dan dient u contact op te nemen met Stichting Koopvaardijpersoneel 1940-1945.

Heeft u verdere vragen, neem dan contact op met Stichting Koopvaardijpersoneel 1940-1945.