Verhalen over de Nederlandse koopvaardij in de Tweede Wereldoorlog
De verhalenbundel 'Zee, zout en torpedo’s' van Albert Kelder (foto boven) bevat dertig van de meer dan honderd WO2-oorlogsverhalen die hij als redacteur van het maritieme tijdschrift De Blauwe Wimpel heeft geschreven. Het boek is de vrucht van een idee van Bert van Leersum, secretaris van het Koninklijk College Zeemanshoop.
De dertig zorgvuldig geselecteerde verhalen overbruggen de hele duur van de oorlog. De bundel begint op 14 mei 1940 met de ontsnapping uit IJmuiden van het ss Bodegraven met aan boord 262 Joodse vluchtelingen en eindigt in het najaar van 1945 met het verhaal over de thuisreis van het ss Tarakan met daarop zijn vriend Willem Hage, die toen met zijn medeopvarenden meer dan vijf jaar op zee had gezeten.
Hoe kwam hij tot het schrijven van zoveel verhalen over de Tweede Wereldoorlog?
Op 18-jarige leeftijd werd Kelder toegelaten op de tweejarige cursus Stuurman GHV in Den Helder. In 1950 ging hij als stuurmansleerling naar zee. Meer dan de helft van de bemanning had de vijf oorlogsjaren buitengaats en op zee doorgebracht. Aan boord werd niet veel over de oorlog gesproken. Maar soms, tijdens de nachtelijke 12-4 wacht, kwamen er verhalen los van de roerganger of de uitkijk op de brugvleugel. De namen van die mannen zijn, net als hun belevenissen, in zijn geheugen blijven hangen.
Vele jaren later, toen hij Chef Bemanningszaken was bij Van Nievelt, Goudriaan & Co. (waar hij ook gevaren heeft) en in zijn vrije tijd redacteur van De Blauwe Wimpel, vroeg hij die mannen hun belevenissen over hun oorlogsjaren op zee zelf op papier te zetten (wat meestal veel moeite kostte), of om zich door hem te laten interviewen.
Het na twintig, dertig jaar vinden van de adressen was een grote uitdaging. Zijn altijd actieve vriend Henk Meurs† van DGSM en later van het NIMH (toen: Nederlands Instituut voor Maritieme Historie) was daarbij een fantastische steun.
Bijna alle rampen die de Nederlandse koopvaardijschepen in 1940-1945 zijn overkomen, zijn voor wat de feiten betreft uitstekend geboekstaafd met onder meer Scheepsverklaringen en uitspraken van de Bijzondere Raad voor de Scheepvaart. Kelder heeft altijd geprobeerd ooggetuigen te vinden die hun eigen verhaal wilden vertellen over de verschrikkingen die in droge verslagen waren vastgelegd.
‘Zee, zout en torpedo’s’ is daarvan het resultaat.
Uitgever
Walburgpers
Review
Zee, zout en torpedo's’ is een prachtige verzameling geworden van verhalen vol van heldenmoed, tragiek, drama en avontuur tijdens een hevige oorlog op zee. Dat deze strijd werd beleefd door gewone zeelieden, die hier totaal niet voor getraind of opgeleid waren, maakt het nog specialer. Het lijkt misschien gemakkelijk om een aantal verhalen over de Nederlandse koopvaardij in de Tweede Wereldoorlog te verzamelen en er een boek van te maken, maar schijn bedriegt. Wat ‘Zee, zout en torpedo`s’ bijzonder maakt is de uitgekiende samenhang van de onderwerpen en de al eerder genoemde ooggetuigenverslagen. Ondersteund door een aantal foto`s en kaarten is Albert Kelders verhalenbundel een aanbevelenswaardig boek geworden voor liefhebbers van maritieme onderwerpen in oorlogstijd.
Door: Peter Kimenai, www.tracesofwar.nl
